- De Amerikaanse president Joe Biden heeft woensdag een wet getekend die TikTok in zijn huidige vorm verbiedt en een gedwongen verkoop mogelijk maakt.
- TikTok heeft aangekondigd naar de rechter te stappen, omdat de wet in strijd zou zijn met de vrijheid van meningsuiting.
- Volgens juridische experts kunnen de zorgen over de nationale veiligheid in deze zaak zwaarder wegen dan de vrijheid van meningsuiting.
- Lees ook: Amerikaans Huis van Afgevaardigden stuurt aan op vertrek moederbedrijf van TikTok uit de VS
Het Amerikaanse Congres heeft deze week een wet aangenomen die TikTok-eigenaar ByteDance dwingt zijn Amerikaanse bezittingen te verkopen of wordt verwijderd uit appstores. President Joe Biden tekende de wet woensdag.
ByteDance krijgt tussen de negen maanden en een jaar om zijn belang in de app te verkopen aan een Amerikaans bedrijf. Er zal nu een keiharde juridische strijd losbarsten.
TikTok heeft al aangekondigd naar de rechter te stappen, waar het de wet gaat aanvechten, omdat die “een duidelijke schending is van de in het eerste amendement van de grondwet vastgelegde rechten van de 170 miljoen Amerikanen op TikTok”, zo staat in een intern memo voor het personeel.
Het bedrijf zal waarschijnlijk vragen om een voorlopige voorziening, waardoor de aftelklok voor de gedwongen verkoop op pauze wordt gezet, totdat alle juridische vragen zijn beantwoord.
Andere partijen, zoals content creators op TikTok, zullen de komende weken mogelijk hun eigen rechtszaken aanspannen zoals ze in het verleden ook al hebben gedaan. Ook organisaties die het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet hoog in het vaandel hebben staan, zoals de burgerrechtenbewegingen ACLU en EFF, kunnen bij de rechtbank hun steun uitspreken voor het recht van TikTokkers op vrijheid van meningsuiting.
Hebben die juridische stappen zin? Misschien…
Eerdere pogingen om TikTok te verbieden of een verkoop af te dwingen hebben geen stand gehouden in de rechtbank.
Het presidentiële decreet van Donald Trump in 2020 om TikTok te verbieden werd teruggedraaid door een federale rechter, die zei dat zoiets niet binnen de bestuurlijke bevoegdheden valt. Ook een wet in de staat Montana om de app te verbieden strandde in 2023 bij een federale rechter, die stelde dat het niet binnen de macht van de staat viel en "waarschijnlijk het eerste amendement van de grondwet schendt."
Maar deze keer kan het anders zijn. Waarom? Het Congres stelt dat TikTok een risico vormt voor de nationale veiligheid en rechters hebben de neiging de overheid te steunen als het gaat om kwesties rond de nationale veiligheid, zeggen juridische experts tegen Business Insider. De federale overheid heeft op dat punt meer gezag dan een staat als Montana.
"De rechtbank zal naar alle aspecten van de zaak kijken, maar zal respect hebben voor het standpunt van het Congres dat meer zicht heeft op de risico's voor de nationale veiligheid dan de rechters zelf", zegt juridisch expert Matthew Schettenhelm van Bloomberg Intelligence tegen Business Insider. Schettenhelm denkt dat de kans dat de wet standhoudt in de rechtbank zo'n 70 procent bedraagt.
Het muntje kan beide kanten op vallen bij nationale veiligheid versus vrijheid van meningsuiting
Als de wet niet om het beschermen van de nationale veiligheid zou gaan, zou het voor TikTok een makkie zijn in de rechtszaal. Het pleidooi dat de wet de vrijheid van meningsuiting belemmert van de tientallen miljoenen Amerikanen die zich dagelijks uitspreken via de app, snijdt hout.
Hoewel de wet erop is gericht dat TikTok in Amerikaanse handen komt, zal het waarschijnlijk uitdraaien op een verbod. Dat maakt een beroep op de vrijheid van meningsuiting sterker.
De Chinese overheid heeft al laten weten dat het tegen het afstoten van TikTok is. Het ministerie van Buitenlandse Zaken van China zei vorige maand dat een gedwongen verkoop een "berovingstactiek" is. De Chinese overheid heeft het laatste woord over het exporteren van het algoritme van TikTok, waardoor het een stuk moeilijker is de app te verkopen aan een Amerikaanse partij.
De beperking van de vrijheid van meningsuiting zou een groot probleem zijn voor de wet als de kern niet zou bestaan uit het beschermen van de nationale veiligheid. Hoewel een beroep op het eerste amendement van de grondwet vaak gehoor vindt in de rechtbank, vinden ook zorgen om de nationale veiligheid veel weerklank, zeggen juridische experts tegen Business Insider.
"Het eerste amendement is een troefkaart die je meestal prima uit kan spelen", zegt jurist G.S. Hans van de Cornell Law School. "Maar ook de nationale veiligheid is zo'n troefkaart en de overheid krijgt vaak gelijk, als de regering daar een beroep op doet. Voor mij is de vraag welke van die twee troefkaarten volgens de rechtbank belangrijker vindt".
In het verleden hebben veiligheidsargumenten al de doorslag gegeven in kleinere zaken tegen TikTok. Zo heeft een federale rechter een wet uit Texas in stand gehouden, die ambtenaren van de staat verbiedt de app te gebruiken op werktelefoons en -netwerken. Dat was volgens de rechter "een redelijke beperking van de toegang tot TikTok, gezien de zorgen die Texas heeft."
Het Congres moet hard bewijs tonen dat TikTok een gevaar is voor nationale veiligheid
Juridische experts zeggen dat het bewijs dat de Amerikaanse overheid aanlevert voor de stelling dat TikTok een nationaal veiligheidsrisico vormt, cruciaal zal zijn in deze zaak. Er moet worden aangetoond dat een gedwongen verkoop of een verbod noodzakelijk is.
"Het kan niet blijven bij 'we denken dat er een nationaal veiligheidsrisico en is en daarom moet de app verboden worden'", zegt 'jurist Lena Shapiro van The University of Illinois. "Ze moeten bewijs laten zien."
De door zowel Democraten als Republikeinen gesteunde wet is het resultaat van jarenlange politieke aanvallen op TikTok. Politici zijn bang dat de in China gevestigde eigenaar ByteDance kan worden gedwongen gegevens over Amerikaanse gebruikers te delen met de Chinese Communistische Partij (CCP) met een beroep op de nationale inlichtingenwet van China.
Ook zijn er zorgen dat de Communistische Partij TikTok kan gebruiken om informatie te verspreiden of zelfs verkiezingen te beïnvloeden. TikTok ontkent die beide mogelijkheden.
"Wij zijn ervan overtuigd dat we de feiten en de wet aan onze kant hebben en uiteindelijk zullen winnen", laat een woordvoerder van TikTok weten aan Business Insider. "We hebben miljarden dollars geïnvesteerd om de gegevens over Amerikaanse gebruikers veilig te houden en ons platform vrij te houden van invloed en manipulatie van buiten."
Het Congres heeft nog niet kunnen aantonen dat een gedwongen verkoop of verbod op TikTok de enige manier is om de nationale veiligheid te beschermen. Andere minder zware ingrepen, zoals bijvoorbeeld een nationale privacywet, zouden sommige van die zorgen weg kunnen nemen zonder de vrijheid van meningsuiting te beperken.
"De overheid moet het belang van deze wet aantonen", zegt advocaat Ramya Krishnan van het Knight First Amendment Institute aan Columbia University, die vorig jaar een zaak aanspande tegen het verbod dat Texas instelde op het gebruik van de app op werktelefoons. "Ze moeten bewijzen dat er geen alternatieve, minder ingrijpende manieren zijn om de nationale veiligheid te waarborgen."